Trung Quốc có thể sử dụng vắc xin như một chính sách ngoại giao

Từ Malaysia và Philippines đến một số quốc gia châu Phi, Trung Quốc đã cấp cho một số quốc gia đang phát triển quyền ưu tiên tiếp cận với vắc xin Covid-19 mà họ hiện đang phát triển. Các công ty Trung Quốc cũng đã ký thỏa thuận với một số quốc gia đang phát triển này để thử nghiệm và sản xuất vắc xin.

Các chuyên gia cho rằng động thái này có thể gây áp lực lên một số quốc gia ủng hộ lợi ích thương mại và chính trị của Bắc Kinh.

Imogen Page-Jarrett của The Economist Intelligence Unit (EIU) cho biết: “Tôi không nghĩ điều đó hoàn toàn là lòng vị tha, tôi nghĩ họ đang tìm kiếm một số lợi ích từ việc này. Trung Quốc muốn mở rộng lợi ích thương mại và chiến lược của mình ở những nước này”.

Nhà phân tích cho biết vắc xin có thể là “một phương tiện để mở rộng ảnh hưởng và quyền lực mềm của Trung Quốc” cũng như xoa dịu mâu thuẫn với các quốc gia có thể đổ lỗi cho Trung Quốc về đại dịch.

“Có quá nhiều sự chồng chéo giữa lợi ích của Trung Quốc với mối quan tâm của các quốc gia khác và rất nhiều lĩnh vực mà Trung Quốc có thể muốn vượt lên, đặc biệt là so với Mỹ”, Chong Ja Ian, Phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore.

Khi được hỏi liệu các quốc gia khác cũng có thể sử dụng vắc xin như một công cụ chính sách đối ngoại hay không, ông Chong nói rằng điều đó có thể xảy ra, nhưng dường như có “ít bằng chứng hơn” về việc đó đang diễn ra.

Liệu ngoại giao vắc xin có thành công？

Các chuyên gia cho biết, việc Trung Quốc có thể giành được lợi thế chính trị từ vắc xin hay không phụ thuộc vào sự an toàn của các vắc xin và khả năng chi trả của các lựa chọn thay thế.

“Nếu vắc xin của Trung Quốc kém hiệu quả hơn hoặc kém an toàn hơn, thì tất nhiên, nhu cầu đối với vắc xin Trung Quốc sẽ giảm. Tất cả điều này cuối cùng phụ thuộc vào dữ liệu về tính an toàn của vắc xin”, ông Chong nói.

Các công ty dược phẩm ở Mỹ và châu Âu phần lớn đã đưa ra kết quả từ các thử nghiệm vắc xin của họ, nhưng dữ liệu từ Trung Quốc thì ít có sẵn hơn. Trung Quốc hiện đang có 5 ứng cử viên vắc xin đang thử nghiệm giai đoạn cuối và sự chấp thuận theo quy định đang được tìm kiếm cho ít nhất một loại vắc xin.

Nhưng Page-Jarrett của EIU cho biết có lý do để tin tưởng vào vắc xin của Trung Quốc.

“Nếu chúng ta giả định rằng Trung Quốc cần phải tiêm chủng cho người dân Trung Quốc trước những người khác, thì Trung Quốc thực sự sẽ không tiếp tục với bất kỳ loại vắc xin nào mà quốc gia này không tin là an toàn. Nếu việc tiêm chủng được thực hiện cho chính người dân Trung Quốc và có một số tác dụng phụ tiêu cực, thì sẽ có những hậu quả tiêu cực cực kỳ nghiêm trọng đối với chính phủ”, bà nói.

Nhà nghiên cứu Jacob Mardell từ Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator chỉ ra rằng, các loại vắc xin hiệu quả cao được phát triển ở phương Tây đã bị đăng ký mua quá mức và “được một số nước rất giàu có” săn đón.

Điều đó có thể có nghĩa là vẫn còn chỗ cho vắc xin của Trung Quốc, đặc biệt là ở các nước đang phát triển không có khả năng mua các vắc xin đắt tiền do Pfizer-BioNTech hoặc Moderna sản xuất.

Bà Page-Jarrett cho biết, hầu hết các quốc gia đã ký thỏa thuận mua vắc xin với nhiều nhà cung cấp vắc xin khác nhau vì “không ai muốn bỏ tất cả trứng vào một giỏ”.

Trong khi cân nhắc chính là sức khỏe và an toàn, bà cho biết các quốc gia Đông Nam Á cũng “quan tâm đến việc duy trì sự độc lập và trung lập của họ, thay vì để mình bị áp lực bởi các lực từ bên ngoài”.